Sztuka barokowa rozwijała się od końca XVI wieku. Najwięksi mistrzowie pędzla żyli i tworzyli w XVII wieku. Najlepsze warunki do rozwoju znalazła w krajach katolickich. Jej początki związane są z ideą kontrreformacji.
Włochy ojczyzną baroku
Barok narodził się we Włoszech. Za prekursorów tego kierunku w malarstwie uznani zostali tworzący w Bolonii na przełomie XVI i XVIII wieku bracia Caracci. To oni jako pierwsi zerwali z ideą manieryzmu – kierunkiem, który występował w sztuce europejskiej między renesansem a barokiem. Artyści, którzy tworzyli w epoce baroku większą uwagę skierowali na uczucia i emocje, interesowała ich natura i realistyczne odtwarzanie świata.
Caravaggio: jeden z mistrzów barokowego malarstwa
Caravaggio (właściwie Michelangelo Merisi da Caravaggio) żył w latach 1573-1610. Artysta tworzył w Rzymie, miał zupełnie inne podejście do sztuki niż to, które reprezentowali artyści tworzący w okresie manieryzmu. W początkowym okresie swojej twórczości Caravaggio malował głównie scenki rodzajowe. Z tego okresu pochodzą między innymi: „Grający na lutni”, „Chłopak z koszem owoców”, „Gracze w karty”. Interesowały go także sceny zaczerpnięte z mitologii. W późniejszym okresie Caravaggio tworzył nowatorskie dzieła poświęcone tematyce religijnej. W swoich dziełach wykorzystywał manierę tenebrosa. Jej cechą charakterystyczną jest mrok. Z ciemności Caravaggio wydobywał postacie i przedmioty ostrym światłem. Tematy religijne w interpretacji Caravaggio to wydarzenia z codziennego życia dziejące się w czasach mu współczesnych.
Rubens: mistrz malarstwa flamandzkiego
Katolicka Flandria była bardzo silnym ośrodkiem malarstwa barokowego. Do grona najwybitniejszych malarzy tego okresu zaliczany jest żyjący w latach 1577-1640 Peter Paul Rubens. Rubens był artystą wszechstronnym, malował sceny religijne („Sąd Ostateczny”) i liczne sceny mitologiczne („Sąd Parysa”). Do jego bardzo ważnych dzieł należy cykl obrazów historyczno-alegorycznych „Dzieje Marii Medici”. Cykl składa się z 21 monumentalnych obrazów.