Pierwszym uczonym, który w badaniu dziedziczności zastosował metody ilościowe był żyjący w latach 1822-1884 czeski zakonnik Grzegorz Mendel.
Grzegorz Mendel odkrył prawa dziedziczności prowadząc w przyklasztornym ogrodzie w Brnie (wówczas miasto to leżało w granicach Austro-Węgier) doświadczenia na grochu. Swoje doświadczenia planował niezwykle dokładnie, uzyskane wyniki starannie zapisywał, a następnie poddawał je analizie matematycznej. Jego prace nie zostały zauważone przez ówczesnych uczonych. Zostały docenione dopiero po jego śmierci w roku 1900. Główne odkrycie Grzegorza Mendla jest dzisiaj znane jako mendlowskie zasady dominacji, czystości gamet i ich niezależnej segregacji. Stały się one podstawą współczesnej genetyki.
Swoje doświadczenia Grzegorz Mendel rozpoczął w roku 1857
Znano już wówczas dwa bardzo ważne fakty dotyczące dziedziczenia. Schemat pojawia się cech rodziców u potomstwa odkrył właśnie zakonnik. Jako pierwszy wyodrębnił kategorie w mieszańcowym potomstwie, przeliczył je i dokonał analizy z jaką regularnością osobniki danej kategorii pojawiają się w kolejnych pokoleniach.
Handel
Do doświadczeń G. Mendel wybrał bardzo łatwy w uprawie, mający wiele korzystnych cech groch zwyczajny. Do tego w jego czasach dostępnych było w handlu jego wiele odmian. A w badaniach dziedziczności dysponowanie wieloma odmianami, które są genetycznie zróżnicowane jest niezwykle ważne. Zanim Mendel przystąpił do właściwych prac przez kilka lat zajmował się uzyskaniem linii grochu, które pod względem różnych cech były czyste genetycznie. Ostatecznie pracował nad czternastoma liniami, które reprezentowały siedem par o przeciwstawnych cechach. Wybrał nasiona zielone i żółte, gładkie i pomarszczone, pękate i wąskie, o białej i szarej barwie łupiny nasienia oraz z kwiatami umiejscowionymi wzdłuż całego pędu i na jego końcu.
W roku 1900 biolodzy docenili prace prowadzone przez Grzegorza Mendla. Jego koncepcja została przyjęta przez ogół uczonych i nie została podważona do dzisiaj.